Ahmet AKKUŞ/- Mardin’in Nusaybin ilçesinde, 10 yıl önce UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi´ne alınan Roma dönemine ait dünyanın ilk üniversitesinin bahçesindeki kazıda bulunduğu belirtilen Mor Yakup Kilisesi ile hemen bitişiğindeki tarihi Zeynel Abidin Camisi bulunuyor.
Nusaybin ilçesinde, 10 yıl önce UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi´ne alınan tarihi Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup Kilisesi´nin bir an önce asıl listeye alınması istendi. Mor Yakup Kilisesi görevlisi Süryani Daniel Çepe, Kilisenin Milattan Sonra 300 yılarında Roma döneminde kurulduğunu ve aynı zamanda dünyanın ilk üniversitesi olduğunu belirterek, "Zamanında burası yatılıymış, 800 ve 1000 öğrenci varmış. Burada Süryanice teoloji, felsefe, mantık, edebiyat, geometri, astronomi, tıp ve hukuk dersleri verilmiş. 2014 yılında Mor Yakup Kilisesi ve Zeynel Abidin Camii UNESCO´nın dünya mirası geçici listesine alınmış. Tabii restorasyonu yapılan iki tarihi yapı UNESCO´ya girsin. Zeynel Abidin Camisi ve Mor Yakup Kilisesi arasında kültür inanç parkı yapılmış "dedi.
UNESCO´nun Dünya Mirası Asıl Listesi´ne alınması istenen Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup Kilisesi´nin bulunduğu bölgede dönemin Nusaybin Kaymakamı ve Belediye Başkanvekili Ergün Baysal´ın talimatıyla belediye tarafından çalışma yapılmıştı. Hazırlanan, ´Nusaybin Kültür- İnanç Parkı´ projesi kapsamında 110 metre betonarme ihata duvarı, 3 bin 300 metrekare doğal küçük bazalt taşı ile yol kaplaması yapıldı. Proje kapsamında toplam uzunluğu yaklaşık 500 metre olan Zeynel Abidin Sokağı´nda kaldırım döşemesi, bordür döşemesi, ihata duvar kaplaması, sokağa bakan bütün evlerin dış cephe kaplaması yapıldı. Kilise ve tarihi caminin bulunduğu ve ´Kültür ve İnanç Sokağı´na çevrilen bölgeye yerli ve yabancı turistler büyük ilgi gösteriyor.
Not: Okuyucularımız şimdi Zeynel Abidin Camisi'nin sesli tanıtımı niye yok dicek, maalesef müftülük yetkilileri cami imamına röportaj için izin almaları gerektiğini ve verilmesinden aciz oldukları için alamadık. Hiristiyanlar ise her dakika röportaj verme yetkisine sahip artık ben birşey deniyorum.
"Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup Kilisesinin Tarihiyle İlgili Bilgiler"
Mardin ilinin önemli ilçelerinden olan Nusaybin’de, Suriye sınırına yaklaşık 250 metre uzaklıkta konumlanan ve giriş kapısı Suriye sınırı içince bulunan Mor Yakup Kilisesi ve Zeynel Abidin Cami ortak bir tarihi süreci ve ortak bir kaderi paylaşabilmeleri ile farklı dinler, diller ve kültürlerin varlığına birer kanıt olarak insanlık tarihini ve kültürünü zenginleştirmektedirler.
Zeynel Abidin Cami Külliyesi; cami, minare, iki türbe (Zeynel Abidin ve onun kız kardeşi Sitti Zeynep Türbeleri), şadırvan, medrese odaları, mezarlık alanı ve yeni abdesthane yapılarından müteşekkildir.
Külliye yapı olarak bahçeli, açık bir avlunun içerisinde şekillenmiş olup; genel olarak L plan şemasında kesme taş malzemeyle inşa edilmiştir. Cami külliyesinde yer alan türbelerdeki Zeynel Abidin ve kız kardeşi Sitti Zeynep, Hz. Muhammed’in 13. kuşaktan torunları olup tüm İslam aleminde kutsal sayılmaktadırlar. Türbe üzerindeki kitabeye göre cami 12. yüzyılda yapılmıştır. Mor Yakup Kilisesi; Zeynel Abidin Caminin sadece 100 metre doğusunda yer almaktadır.
Yukarı Mezopotamya bölgesindeki en eski kiliselerden biri olarak bilinen bu kilise, MS 309 yılında Nusaybin piskoposluğuna getirilen Mor Yakup tarafından 313 yılında inşa ettirilmeye başlanmıştır. Bazı yazıtlardan ve metinlerden; kilisenin burada bulunan Nusaybin Katedraline ait vaftizhane binası olarak inşa edildiği, ancak sonraki dönemlerde katedralin ve diğer yapıların yıkılmasıyla birlikte Mor Yakup Kilisesine dönüştürüldüğü anlaşılmaktadır.
Mor Yakup Kilisesi İle Zeynel Abidin Caminin birbirleriyle olan ilişkisi sadece yakın konumlanmalarından ibaret olmayıp ortak bir geçmişi yansıtmaktadırlar.
ENGLISH Information about the History of the World's First University Mor Yakup Church and the History of Zeynel Abidin Mosque
Request for Nusaybin World's First University Mor Yakup Church and Zeynel Abidin Mosque to be added to the UNESCO main list
Ahmet AKKUŞ/- In the Nusaybin district of Mardin, the Mor Yakup Church, which was stated to have been found in the excavation in the garden of the world's first university from the Roman period, which was added to the UNESCO World Heritage Temporary List 10 years ago, and the historical Zeynel Abidin Mosque, which is right next to it, are located. In the Nusaybin district, it was requested that the historical Zeynel Abidin Mosque and Mor Yakup Church, which were added to the UNESCO World Heritage Temporary List 10 years ago, be added to the main list as soon as possible. Mor Yakup Church official, Syriac Daniel Çepe, stated that the church was founded in the Roman period in 300 AD and was also the world's first university, and said, “At the time, this was a boarding school, there were 800 and 1000 students. Syriac theology, philosophy, logic, literature, geometry, astronomy, medicine and law courses were given here. In 2014, Mor Yakup Church and Zeynel Abidin Mosque were included in UNESCO's temporary world heritage list. Of course, the two historical structures that have been restored should be included in UNESCO. A culture and faith park was built between Zeynel Abidin Mosque and Mor Yakup Church.”
In the area where Zeynel Abidin Mosque and Mor Yakup Church, which are requested to be included in UNESCO's World Heritage Main List, are located, work was carried out by the municipality upon the instructions of Nusaybin District Governor and Deputy Mayor Ergün Baysal. Within the scope of the prepared 'Nusaybin Culture-Faith Park' project, 110 meters of reinforced concrete surrounding wall and 3,300 square meters of natural small basalt stone road pavement were made. Within the scope of the project, pavement paving, curb paving, surrounding wall pavement and exterior cladding of all houses facing the street were made on Zeynel Abidin Street, which is approximately 500 meters in length. Local and foreign tourists show great interest in the area where the church and historical mosque are located and which has been turned into 'Culture and Faith Street'.
"Information on the History of Zeynel Abidin Mosque and Mor Yakup Church" Located in Nusaybin, one of the important districts of Mardin province, approximately 250 meters from the Syrian border and with its entrance gate within the Syrian border, Mor Yakup Church and Zeynel Abidin Mosque enrich the history and culture of humanity as evidence of the existence of different religions, languages and cultures by sharing a common historical process and a common destiny. Zeynel Abidin Mosque Complex; consists of a mosque, minaret, two tombs (Zeynel Abidin and his sister Sitti Zeynep Tombs), fountain, madrasah rooms, cemetery area and new ablution facilities. The complex is shaped in an open courtyard with a garden; it was generally built with cut stone material in an L-plan scheme.
Zeynel Abidin and his sister Sitti Zeynep, who are in the tombs located in the mosque complex, are the 13th generation grandchildren of Hz. Muhammed and are considered sacred in the entire Islamic world. According to the inscription on the tomb, the mosque was built in the 12th century. Mor Yakup Church; It is located just 100 meters east of Zeynel Abidin Mosque. Known as one of the oldest churches in the Upper Mesopotamia region, this church was started to be built in 313 by Mor Yakup, who was appointed as the bishop of Nusaybin in 309 AD. It is understood from some inscriptions and texts that the church was built as a baptistery building belonging to the Nusaybin Cathedral located here, but was later converted into Mor Yakup Church with the demolition of the cathedral and other structures. The relationship between Mor Yakup Church and Zeynel Abidin Mosque is not only limited to their close location, but also reflects a common past.
